Wappen des Altkreises Wittgenstein
1913 - 2024

L

 

Läabbäme (Odf, Rkh, Rph) – Laubbäume

 

Läabfrösch (Odf, Rkh, Rph) Laubfrosch

 

Läabräache (Odf, Rkh, Rph) – Laubrechen

 

Laab, Diminutiv: Laaweche (Fdg) – Laib. Fdg. »Dr geschrore laab.«

 

Laabbrot (Fdg) – Brotlaib

 

Läabwälla (Odf, Rkh, Rph) – Laubwälder

 

Läach (Odf, Rkh, Rph) Lauch. Odf.: »Läach kemmd on Salod.«

 

laadsche (Bgh) – 1. Bgh.: ohrfeigen, einen Schlag versetzen; 2.Bgh, Hem.: latschen

 

Läaferei (Odf, Rkh, Rph) – Lauferei. Odf.: »So ee Läaferei em naud.«

 

Läaffeua (Odf, Rkh, Rph) – Lauffeuer. Odf.: »Dos brätt sech aus, wie e Läaffeuja.«

 

Läafpass (Odf, Rkh, Rph) – Laufpass. Odf.: »Hä hött dämm da Läafpass gegä.«

 

läafsch (Odf, Rkh, Rph) – läufig. Odf.: »Insen Körra äas läafsch.«

 

Läafschreerd (Odf, Rkh, Rph) – Laufschritt

 

Laamber (Alh, Wun) Laambrijje (Bgh) Lambrie (Wdh) - Verbindung zwischen Vorder- und Hinterwagen. Abgeleitet von „die Langwiede”, eine Verbindungsstange, ein Rundholz zwischen Vorder- und Hintergestell eines Leiterwagens.

Wun.: »Da Laamber ärre laange Stange, die engerem Waakasde hergedd.

Die vabengt da Vorrerwaa merrem Hängerwaa.«

 

Laand (Bgh, Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rph) Plural: Lanner (Rld) Länner (Fdg) – Land.

Odf.: »Du bäast bekaand ee Laand on Saand

 

laang (Bgh, Hem) laank (Fdg) – lang.

Fdg.: »Doar eas so laank wie e beas Johr. s woar ned länger, sost hatts e Schwänzje.

De längste Zeit hon ech zugesieh.«

Rld.: »Laange Beene mache« (lange Beine machen, fortlaufen)

 

LaangewesseLangewiese. Höhendorf im Norden des Altkreises Wittgenstein

 

Laaweche (Fdg) – 1. Leibchen; 2. Laibchen (Brot)

Fdg.: »Hä konn sech noch nerremol e Laaweche Brot kääfe.«

 

labbad, leppert (Bgh) – es labbad sech zesamme; es kommt etwas zusammen; in kleinen Teilen zusammenkommen.

 

Labbada (Bgh) – Fischart mit dicken Köpfen, sitzt unter einem Stein. (B. Stremmel)

 

Labbe (Odf, Rkh, Rph) – Lappen

 

labbe (Odf, Rkh, Rph) – lappen, flicken.

Odf.: »Ech labbe deer de Hose. Do setz ech deer en Labbe nee.

Da höss de ee gelabbde Hose. Wer ned labbt, de vanackt.«

 

läbsch fad, nicht gewürztes Essen

 

läch (Bgh) – trocken (Holz)

 

lächalech (Odf, Rkh, Rph) – lächerlich. Odf.: »Die Sache äas doch lächalech.«

 

Lächalechkeid (Odf, Rkh, Rph) – Lächerlichkeit. Odf.: »So ne Lächalechkeid.«

 

Lache (Fdg, Bgh, Rph) – Lachen.

Fdg.: »Dos kinnes de med na Ferra om Aschelche kitzele, zum Lache ged doas nur de Teppe nob en Käller. Ech ka d’s Lache ned mieh v’rbe-ise.«

Rld.: »Deer vagett noch ds Lache. Hä kunn’s Lache ned mieh haale.

Dämm äss ds Lache als lange vagange. Ma kinn feer Lache platze.«

Odf.: »Du brängst mech noch zum Lache.«

 

lache (Bgh, Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) – lachen.

Odf.: »Do kaan ech doch nur drewwa lache. De lachd mech aus. Mer hon ins kabott gelachd. Lache äas gesond. Du hast mech ogelachd.«

Fdg.: »Do lachsde dech kapott. Hä hörr gelachd, därr’m de Trenn kome.

E mei’m gaanze Leawe hon ech noch ned so gelachd. Do lache jo de Hinner dreawwer.

Hä lachd sei ee d’s Foistche. D’r lachende Erwe. D’r lachende Dreatte.«

Rld.: »Ech kinn mech kraank lache. Dos weer mer awwa gelachd!

(Man nimmt eine Drohung nicht ernst. Man weist ein Ansinnen, ein unangenehmes Verlangen zurück.)

Mach, dass ech ned lache müss! (Damit wird ein Ansinnen zurückgewiesen.)

Dä hot güd lache! (Dem geht es gut.)

Dä hot naud ze lache. (Dem geht es schlecht. Er wird schlecht behandelt.)

Wer zeletzd lachd, lachd om beste.

(Erst am Ende zeigt sich, wer wirklich den Vorteil für sich hat)

Ma lachd, als ob ma se ned alle hett, dräckerich, dumm, wie ungescheid, ewwers ganze Gesechte, kabudd, kraank, schäpp, ’nen Ast, ewwer alle vier Backe, ee’s Fäustche, ewwer jeden Dräck, ewwer de ejene Dummheed, aus vullem Hals. Dos hot mech lache gemochd.

Hä wusste ned, obe lache orra heile sull. Dudrewwer kaannste doch nür lache. (Jemand benimmt sich ärgerlich, unverständlich, kindisch usw.)

»Dass ech ned lachen.«

(Über etwas Unsinniges, Unverständiges usw.) »Lach ned su dinne!«

 

lacherich (Fdg, Hem, Rld) – ein Zustand, in dem man an sich halten muß,

um nicht in Gelächter auzubrechen.

Odf.: »Du mächst mech lacherech.«

 

Lachnummer (Hem, Rld) Lachnommer (Odf, Rkh, Rph) – Lachnummer

Odf.: »Dos woar e Lachnommer.«

 

Läd (Odf, Rkh, Rph) Leid. Odf. »Dos ärre gross Läd.«

 

Ladarne (Bgh) – Laterne

 

Ladde (Bgh, Hem, Fdg, Odf, Rkh, Rld, Rph) – Latte.

Odf.: »De Zeje äas e nützlech Dia, sie fressd Hewwelspee,

on sche-isd meterlaange Latte. Du höst se doch ned mieh all o da Ladde.«

 

Ladichde, Ladichte (Bgh) – Laterne, Funzel, Lampe

 

Ladöchte, Laternche (Odf, Rkh, Rph) Stroßelaterne Straßenlaterne

 

Ladonge (Odf, Rkh, Rph) – Ladung

 

Laffegesechde (Bgh) – Larvengesicht (Nikolausmaske)

 

Laffmaul (Fdg) – Laffmaul. Fdg.: »Du aales Laffmaul.« (Schimpfwort)

 

Lagäje (Odf, Rkh, Rph) – Lakai

 

lägge (Bgh) Hem, Rld) leacke (Fdg) – lecken.

Fdg.: »Du leacktesd dr de Fengern dono.«

 

Läh (Odf) – Lahn. Odf.: »Ech kommen vo da Läh.«

 

Lähdol (Odf)Lahndol (Odf, Rkh, Rph) – Lahntal

 

lahm (Fdg) – lahm. Fdg.: »Du lahme Änte.«

 

lähme (Hem, Odf, Rkh, Rph) – lähmen.

Odf.: »Ech woar wie gelähmt. Dos lähmt mein Vastaand.«

 

Lähmonge (Odf, Rkh, Rph) – Lähmung

 

lajarn (Odf, Rkh, Rph) – lagern. Odf.: »Dos Holz lajard ee da Lajahalle.«

 

Lajahalle (Odf, Rkh, Rph) – Lagerhalle

 

Läjestao (Ban) – Schiefergesteinsformation,

aus der früher die Griffel für die Schule selbst geschnitten wurden.

 

Lamberie, Lamperie frz. lambris halbhohe Wandverkleidung, Täfelung (aus Holz, Stuck, o. Ä.)

 

lamendiere (Bgh) – klagen

 

lamesorelech (Ban) – langsam, uninteressiert

 

Lamm, Diminutiv: Lämmche (Bgh, Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) – Lamm.

Odf.: »Mei Herze schläart wie e Lämmerschwänzche.«

Bgh.: »E Lamm krijje« (ungeduldig werden.)

 

Lammelaasch (Hem, Rld) – Lammelarsch

 

lammele (Hem, Odf, Rkh, Rph) – unordentlich herumhängen, baumeln.

Odf.: »Dos Kläd lammeld em dech rem.«

 

Lämmerschwänzche (Odf, Rkh, Rph) – Lämmerschwänzchen

 

lammfromm (Odf, Rkh, Rph) – lammfromm. Odf.: »De dut so lammfromm.«

 

lande (Fdg) – landen. »Du landest off dr Mesde.«

 

Länderei (Odf, Rkh, Rph) – Länderei. Odf. »De Bouer höt e große Länderei.«

 

Landschaft (Odf, Rkh, Rph) – Landschaft

 

Landfraa (Hem) – Landfrau, Bäuerin

 

Landwirtschaft Landwirtschaft

 

lange (Alh) – langen. »Ech langen deer mol eene.«

 

länge (Bgh) – verlängern

 

Langschleerfer (Odf, Rkh, Rph) – Langschläfer

 

Länsel (Odf, Rkh, Rph) – ein aus neun bis zehn Halmen gewundenes Band,

mit dem die Garben zusammengebunden wurden.

 

länn / lenn, lännde, gelännd (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wun) – lehnen.

Wun. Präsens:

  • ech länn,
  • dü lennsd,
  • hä lennd,
  • mer länn,
  • ehr lännd,
  • se länn.

 

Präteritum:

  • ech lännde, usw.

 

Konjunktiv:

  • ech lännde usw.

 

Imperativ: länn!

 

lannan (Ban) – lichterloh brennen, lodern

 

Länzeler (Fdg) – Strohseil

 

Laompäch (Ban) – Sauerampfer

 

Laorjes (Ban) – Schreihals

 

Loose (Bgh, Rld) Laose (Laa) – Laasphe

 

Lapp (Ban) – schlecht gewürzte Speise

 

Lappschwanz (Fdg) – Lappschwanz. Fdg.: »Du Lappschwanz.« (Schimpfwort)

 

Lära / Lärra (Hem, Nle, Rld) Lerra (Odf, Rkh, Rph) – Leder.

Odf.: »De ged ma o ds Lerra.«

 

läran (Hem, Rld) lerran (Odf, Rkh, Rph) – ledern. Odf.: »Dos fiehlt sech lerran o.«

 

Lärahuse (Hem, Rld) Lerrrahose (Odf, Rkh, Rph) – Lederhose

 

Lärajipp (Hem, Rld) Lerrajacke (Odf, Rkh, Rph) – Lederjacke

 

läre, lätt, gelätt (Odf, Rkh, Rph) leere, lätt, gelätt (Rld, Hem) – leiten.

Odf.: »Ech läre de Kieh. Ech hon de Kuh gelätt.

De höt mech zum Altar gelätt. Lätt dech om Gelända noff.«

 

Lärjes (Fdg) – Bengel

 

laure, lödde, gelödd (Bgh, Wun) loire (Fdg) löire, lödde, gelödd (Hem, Rld) loure (Nle) – läuten.

Wun.

  • ech lauren,
  • dü löttsd,
  • hä lödd,
  • mer lauren,
  • ehr lödd,
  • se lauren;

 

Präteritum:

  • ech lödde usw.

 

Konjunktiv:

  • ech lödde usw.

 

Imperativ: Lödd!

Rld.: »De Glocke löiren. Se hon de Glocke gelödd.«

Fdg.: »Du herschd woss loire on wäßt ned, wo de Glocke hänke.

Bgh.: »Edwos laure heere.«

(von einer verschwiegenen Sache gehört haben)

 

läsche (Bgh, Odf, Rkh, Rph) löschen. Odf.: »Da Dorscht äas geläscht.«

 

Läschhorn (Odf, Rkh, Rph) – Löschhorn. Odf.: »Du aales Läschhorn. (Schimpfwort)

 

Läschpabeja (Odf, Rkh, Rph) – Löschpapier

 

läse, las, geläse (Bgh, Rld) lease, lus, gelease (Fdg) leerse (Odf, Rkh, Rph) läse, lies, geläse (Wun) – lesen.

Wun. Präsens:

  • ech läsen
  • dü leesest
  • hä leest
  • mer läsen
  • ehr läst
  • se läsen;

 

Präteritum:

  • ech lies
  • dü liesest
  • hä lies
  • mer liesen
  • ehr lieset
  • se liesen;

 

Konjunktiv:

  • ech liese
  • dü liesest
  • hä liese
  • mer liesen
  • ehr lieset
  • se liesen;

 

Imperativ: Läs!

»Ech las dos Büch.« Odf.: »Leers mol wos do droff stett.

Ech hon’s geleerse. Leer’s deer dos nomol derch.«

2. sammeln. Odf.: »Mer leerse de Doffen off, die Faule wern raus geleerse.«

 

Last (Fdg, Hem, Rld) – Last. Rld.: »Ma hot als sei Last med deer.«

 

Latsche (Odf, Rkh, Rph) – Latschen, Schlappen, Pantoffeln.

Odf.: »Ech kippe glech aus de Latsche. Dug die aale Latsche aus.

Die Schlabbe sei doch ausgelatscht.«

 

latsche (Odf, Rkh, Rph) – latschen. Odf.: »De latscht ewwaall hen.«

 

Ladde (Odf, Rkh, Rph) – Latte. Odf.: »De Zeje äas e nützlech Dia,

sie fresst Hewwelspee, on sche-ist meterlaange Latte.

Du höst se doch ned mieh all o da Latte.«

 

Laddezau (Odf, Rkh, Rph) – Lattenzaun

 

Ladderost (Odf, Rkh, Rph) – Lattenrost

 

Latz (Fdg) – Latz, Hosenlatz, Schlabberlatz.

Fdg.: »Machemol de Latz zu, d’s Voijelche fleut fort. Glech kriejeste ee feer’n Latz.«

 

laura (Hem, Rld) loira (Odf, Rkh, Rph) – lauter

 

Laus, Plural: Laise (Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) Laus.

Odf.: »Da laust mech doch da Affe.

Dämm ärre Laus ewwa de Läwwer gelöfe. Ech setzen mer doch kee Laus een Pelz.«

 

lausche (Rld) – lauschen

 

lause (Fdg, Rld) – lausen. Fdg.: »Du beasd wöll vom Affe gelaust wonn.«

 

Lausejonge (Fdg) Lausejunge (Hem, Rld) – Lausejunge. (auch: Schimpfwort)

 

lausig (Fdg, Hem) – lausig. Hem.: »Es äss lausig kaalt.«

 

lause (Fdg, Rld) – lausen

 

Lauser (Fdg, Rld) – Lauser. (Schimpfwort)

 

Läuserig (Fdg) – Lausbub

 

Lausewansd (Fdg, Rld) – Lauser, Lausejunge. Gegenüber einem Erwachsenen gebraucht eine Kundgebung der Nichtachtung, vergleichbar dem rheinischen Schimpfwort »Drecksack.«

 

lausig (Fdg, Hem) – lausig. Hem.: »Es äss lausig kaalt.«

 

Lawai (Ban) – dauernde Wiederholungen

 

Läwad (Ban) – Zecke. Ban.: »Mach däm Dier da Läwad aob.«

 

Läwe / Lewe (Bgh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) Leawe (Fdg) – Leben.

Hem.: »Güd gefriehsteckd helft der ganze Daag, güd geärnted dos ganze Juhr,

un güd gefrëiet dos ganze Läwe. Hä brengt Läwe ee de Bude.

Mach ’em doch ned ’s Läwe su sür! Ehr hot e Läwe wie Gott ee Frankreich.

Med dämm Läwe dütt ma ned speele. Se hon züm Läwe ze wing un züm Sterwe ze veel.«

Odf.: »Es äas noch Lewe dre-in. Mach dech ab, wenn deer dei Lewe lieb äas.«

Rld.: »Feer mei Läwe ned«

 

läwe / lewe (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) leawe (Fdg) leben.

Odf.: »Es lewed noch. Losses lewe.«

 

läwensgefährlich (Hem, Rld) lewesgefeehrlech (Odf, Rkh, Rph) – lebensgefährlich

 

Läwensenne (Hem, Rld) Lewesänne (Odf, Rkh, Rph) Lebensende

 

Läwensgefohr (Hem, Rld) Lewesgefohr (Odf, Rkh, Rph) – Lebensgefahr.

Odf.: »De äas ee Lewesgefohr.«

 

Läwenskünstla (Hem, Rld) Leweskünstla (Odf, Rkh, Rph) – Lebenskünstler.

Odf.: »Dos äas en Leweskünstla.«

 

läweslaang (Hem, Rld) leweslaang (Odf, Rkh, Rph) – lebenslang.

Odf.: »De äas ee Lewesgefohr.«

 

Läwwa / Läwwer (Bgh, Hem, Rld) Leawer (Fdg) Läawa / Läawwer (Odf, Rkh, Rph) – Leber. Odf.: »Äas deer e Laus ewwa de Läawwa geläafe?

Ech schwetze frei vo da Laäwwa.«

 

läwwakraank (Hem, Rld) läawwakraank (Odf, Rkh, Rph) – leberkrank

 

Läwwaworscht (Hem, Rld) Läawwaworscht (Odf, Rkh, Rph) – Leberwurst.

Odf.: »De Läwwawoarscht schmeckt arich gud offm Leannebrod.«

 

laweriere (Bgh) – Bei einer Krankheit dieses und jenes ausprobieren.

 

Lawwes, Labbes (Alh, Ban, Bgh, Odf, Rkh, Rph) – frecher Junge.

Alh.: Grobschlächtiger Kerl, Faulenzer, Nichtsnutz. Schlacksiger langer Kerl.

Odf.: »Du aaler Lawwes.« (Schimpfwort)

 

Leabdaag, Plural: Leabdooge (Fdg) – Lebtag.

Fdg.: »De Keanne worn sei Leabdooge noch ned do gewease.«

 

leafsch (Fdg) läafsch (Odf, Rkh, Rph) – läufig, brünstig (von einer Hündin)

Fdg.: »Doas Mänsch eas leafsch wie e Zoubel. Ds Zoubel eas leafsch.«

Odf.: »Insen Korra äas läafsch.«

 

Learrn (Fdg) – Gebrüll. Fdg.: »Jonge, duck so ka Lernn.«

 

Lebba / Lebber (Ban, Bgh, Die, Fdg, Fis, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph, Sch) 

1. Junger, kastrierter Ochse. (vgl. Wittgenstein III, Seite 319)

Hem.: »En Lebber ärren junge Osse, dä müss noch e klee wing wosse.«

Odf.: »Mer hon ee Lebbasche em Stall steh. Du bäast en aaler Lebba!« (Schimpfwort)

2. kastrierter Ochse (Ban.)

3. frecher Junge, Flegel

 

Lebensredda (Odf, Rkh, Rph) – Lebensretter. Odf.: »Du bäst mein Lebensredda.«

 

leblos (Odf, Rkh, Rph) – leblos

 

Leche (Odf, Rkh, Rph) – Leiche. Odf.: »Nur ewwa mei Leche.« Bearb.: H. Parzinsky, Rkh.

 

Lecheauto (Odf, Rkh, Rph) – Leichenauto

 

Lechewaje (Odf, Rkh, Rph) – Leichenwagen

 

Lechezog (Odf, Rkh, Rph) – Leichenzug

 

lechtsinnech (Odf, Rkh, Rph) – leichtsinnig

 

lechtfertech (Odf, Rkh, Rph) – leichtfertig

 

Ledda / Ledder / Letter (Bgh, Fdg, Hem, Rld, Wun) – Leiter

 

Leddahaus / Letterhaus (Fdg, Rld) – Leiterhaus

 

Leddawaage / Letterwage (Gkh, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) Leiterwagen. (Landwirtschaftliches Transportmittel, meist mit eisenbereiften Holzrädern.)

 

leddich (Bgh) – leicht, schwach

 

Leffelbläach (Odf, Rkh, Rph) – Löffelblech

 

lee, lear, geelead (Fdg) lee, leede / leere, geleed / geleet (Bgh, Hem, Rld, Wun) – legen.

Fdg.: »Ech lear’m naud en Wek. Du learesd doas beiseire.

Hä hörr’n eawwer gelead. Ech weall dear naud ee’n Wek lee.«

Wun. Präsens:

  • ech leen,
  • dü leesd,
  • hä leed,
  • mer leen,
  • ehr leed,
  • se leen;

 

Präteritum:

  • ech leere, usw.

Konjunktiv, Pr.:

  • ech leere, usw.

Imperativ: leg, leed!

 

Leeb (Bgh) – 1. Leib 2. Laib. Bgh.: »En Leeb Brud.«

 

leed (Bgh, Hem) läd (Odf, Rkh, Rph) – leid

Hem.: »Es düt ma leed! Dos sein ech leed.«

Odf.: »Loss dasch ned läd wern.«

 

Leffel / Läffel Plural: Leffel, Plural Odf.: Leffen (Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) – Löffel. Odf.: »Wenn de dech ned mostascht, krieste poar em de Leffen.«

Fdg.: »Ech houe deer gleje poor heanner de Läffeln.«

 

leefsch (Bgh) – unruhig, unstet, nicht zu Hause bleiben können

 

Leeje (Odf, Rkh, Rph) – Lüge.

Odf.: »Dos äss ne onvaschaamde Leeje. Leeje höt kurze Baa.« Bearb.: H. Parzinski, Rkh.

 

Leejedeppe (Odf, Rkh, Rph) – Lügentopf. Odf.: »Dos äss e Leejedeppe.«

 

leere, ledde, geledd (Bgh) läe,, lädd, gelädd (Fdg) –

1. leiden

2. leiten. Bgh, Wun.: Präteritum: ledde.

Wun. Präsens:

  • ech leeren,
  • dü leddsd,
  • hä ledd,
  • mer leeren,
  • ehr ledd,
  • se lerřen;

 

Präteritum:

  • ech ledde, usw.

Konjunktiv:

  • ech ledde, usw.

Imperativ: leed!

 

leese (Bgh) – lösen

 

Leewadd (Bgh) – Zecke

 

leer (Fdg, Odf, Rkh, Rph) – leer. Odf.: »Die Fläsche äas leer.«

Fdg.: »Du dräschsd nur leeres Stroh.«

 

leergeroumt (Odf, Rkh, Rph) – leergeräumt

 

Leersebuch (Odf, Rkh, Rph) – Lesebuch

 

Leerserei (Odf, Rkh, Rph) – Leserei. Odf.: »Du hälst ee Leerserei.«

 

Leersezäche (Odf, Rkh, Rph) – Lesezeichen

 

lefte (Odf, Rkh, Rph) – lüften. Odf.: »Hie muss mol geleftet wern.«

 

Leffel (Bgh) Läffel (Fdg) – Löffel. Bgh.: »De Leffel uffmache« (die Ohren aufmachen)

 

Lehnbaanke (Fdg) – Lehnbank

 

lehne (Fdg, Hem) lehnen. Fdg.: »Ech lehne mech o de Waand.«

Hem.: »Dü lehnst dech züm Fänster naus. Äs lehnte sech o nen.«

 

Lehrer (Gkh, Rld) Lehrer

 

Lehrasche (Gkh, Wem) – Lehrerin.

Gkh, Wem. »Mer hadden de drätte Stunne bei der nöwe Lehrasche Deitsch.«

 

Leib (Hem, Odf, Rkh, Rph) – Leib, Bauch

 

Leibhaftije (Fdg) – Leibhaftige. Fdg.: »Der Leibhaftije eas heannerm her.«

 

Leibche (Bgh) – Mieder, Strumpfbandhalter

 

Leibwieh (Hem) – Leibschmerzen

 

leiern (Odf, Rkh, Rph) – leiern.

Odf.: »Dos Kernd leiert beim Leerse. Es hött alles rönga geleiert.«

 

Leierkaste (Odf, Rkh, Rph) – Leierkasten

 

Leifatt (Gkh) – Leinfett

 

Lästebroch (Fdg) – Leistenbruch

 

lejje, lag, geläje (Hem, Rld, Wun) le-ijje, lok geleje (Fdg, Odf, Rkh, Rph) – liegen.

Wun. Präsens:

  • ech lejjen,
  • dü leisd,
  • hä leid,
  • mer lejjen,
  • ehr lejjetd,
  • se lejjen;

 

Präteritum:

  • ech lag,
  • dü lagesd,
  • hä lag,
  • mer lagen,
  • ehr laged,
  • se lagen;

 

Konjunktiv:

  • ech leeje,
  • dü leejesd,
  • hä leeje,
  • mer leejen,
  • ehr leejed,
  • se leejen;

 

Imperativ: Leg!

 

Fdg.:

  • ech le-ijje,
  • du leist …
  • ech lok,
  • du logest …

 

Odf.: leit …

Hem.: »Dos le-ijjed mer om Hatze. Dos hot de ganze Nocht wach geläje.

De Letter le-ijjed om Böm. Da Platz le-ijjed vull vo Abfall. Loss dein Kuli ned le-ijje.

Inse Pfennijje le-ijjen uff da Baanke. De Wuuhrheed le-ijjet e da Medde.«

Fdg.: »Ech lok längelaanks do. Hä hörr em Dreagg geeleje.«

Odf.: Em Bedde le-ijje. Läg dech ee ds Bedde. De lei em Bedde. Wie lange wärt du da noch le-ijje bleiwe? Loss ned immer alles le-ijje. Es Gäald leid off da Stroße.

Ech hon wos le-ijje (ge)losse. Dos leid mehr schwer om Herze. De loss ech links le-ijje.«

 

Leire (Bgh, Rld, Nle) Leure (Fdg, Odf, Rkh, Rph) – Leute.

Hem.: »De Leire wünn med nem Krieg naud mieh ze dünn hon.

Mer kommen noch unner de Leire, wenn ma su weira machen.«

Bgh.: »Dos sein inse Soarde Leire.«

(Das sind Leute unserer Sorte. = Die passen zu uns. B. Stremmel)

Odf.: »Leure, ma muss önga de Leure geh. Dos äas doch nur Leuregeschwätz.

Dos sei doch kläne Leure. Ehr liewe Leure! Loss doch die Leure mache, wos se winn.«

 

leire, leed, gelärre / geleere (Bgh, Hem, Nle, Rld, Wun) – leiden.

Wun. Präsens:

  • ech leiren,
  • dü leidsd,
  • hä leid,
  • mer leiren,
  • ehr leyd,
  • se leiren;

 

Präteritum:

  • ech leed
  • dü leerest,
  • hä leed,
  • mer leeren,
  • ehr leered,
  • se leeren;

 

Konjunktiv:

  • ech leere,
  • dü leeresd,
  • hä leere,
  • mer leeren,
  • ehr leered,
  • se leeren.

 

Odf.: »Wos muss ech da noch alles leire.«

 

leire (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) – (immed) leire jemand leiden, mögen.

Odf.: »Ech kaa dech gud leire. Dä kaa ma leire.«

 

Leidonge (Odf, Rkh, Rph) – Leitung. Odf.: »Du höst ee laange Leidonge.

Hä ewwanemmt de Leidonge.«

 

Leidongswasser (Odf, Rkh, Rph) – Leitungswasser

 

Leiharwer (Odf, Rkh, Rph) – Leiharbeiter

 

leireleiden

(Odf, Rkh, Rph), dos kaan ech nett leire, das kann ich nicht leiden,

ech honn do drönga schwer geleere, ich hab darunter schwer gelitten,

loss mech nett so lange leire, lass mich nicht so lange leiden,

dos lee-it do drönga, das leidet darunter,

dos äas eh großes Läd, das ist ein großes Leid,

ech sei da Leidtragende, ich bin der Leidtragende,

du dust ma Läd, du tust mir Leid,

ech honn geleere wie eh Stöcke Vieh, ich hab gelitten wie ein Stück Vieh.

 

Leiwiche (Odf, Rkh, Rph) – ein kurzes Leibhemdchen für Kinder, an dem die seitlich angebrachten Gummilochbänder zur Halterung der Strümpfe dienten, die am oberen Ende mit einem Knopf versehen waren.

 

lejje, lag, geläje (Wun) – liegen.

Wun. Präsens:

  • ech lejjen,
  • dü leisd,
  • hä leid,
  • mer lejjen,
  • ehr lejjed,
  • se lejjen,

 

Präteritum:

  • ech lag,
  • dü lagesd,
  • hä lag,
  • mer lagen,
  • ehr laged,
  • se laagen;

 

Konjunktiv:

  • ech leeje,
  • dü leejesd,
  • hä leeje,
  • mer leejen,
  • ehr leejed,
  • se leejen

 

Imperativ: Leg!

 

Lemmel, Plural: Lemmen (Odf, Rkh, Rph) – Lümmel.

Odf.: »Dä Lemmel wäall naud arwe. Mer hon zwee vo dä Lemmen.«

 

lemmeln (Odf, Rkh, Rph) lümmeln, sech rem lemmele sich herumlümmeln.

Odf.: »Lemmel dech ned so dorem.«

 

lenge (Bgh, Odf, Rkh, Rph) – lenken. Odf.: »Leng rechdech. Lengsdt du de Waje?

Ech lenge dä Waje. De hött die Situation gud gelengd.«

 

Lengrodschaldonge (Odf, Rkh, Rph) – Lenkradschaltung

 

Lengstange (Odf, Rkh, Rph) – Lenkstange

 

lenn, geleehrnt (Odf, Rkh, Rph) – leihen. Odf.: »Dos äas nur geleehrnt,

das ist nur geliehen. Lenn ma mol die Fraa, mei err ee d’s Wasser gefalle.«

 

Lennbaanke (Fdg) – Lehnbank

 

leppert sech – es läppert sich; in kleinen Teilen sammeln.

 

Lerjes (Fdg) Lirjes (Odf, Rkh, Rph) Bengel. Odf.: "Du aaler Lirjes!« (Schimpfwort)

 

Lerne (Odf, Rkh, Rph) – Linde

 

Lernebäm (Odf, Rkh, Rph) – Lindenbaum

 

Lerra / Lerrer, Lirra (Fdg) Lära (Rld) – Leder. Rld.: »Die wünn ins os Lära.«

 

Lerrarimme (Odf, Rkh, Rph) – Lederriemen

 

Lerrastiwwel, Plural: Lerrastiwwen (Odf, Rkh Rph) – Lederstiefel

 

lerrich (Bgh, Hem, Rld) lärrich (Nle) lärrech (Odf, Rkh, Rph) – ledig.

Odf. »Du gesst en lärreje Pätter. De äas lärrech blewe.«

 

Lerrije (Fdg, Rld) m., n. – da Lerrije: der Junggeselle; dos Lerrije: die Jungfer

 

Letzel (Rld) – Lützel

 

Letzde(r) (Odf, Rkh, Rld, Rph) – letzte®

Odf. »Ech wäall ned Letzder sei. Da Letzde be-ise de Honne.«

 

letzdendlech (Odf, Rkh, Rph) – letztendlich. Odf.: »Letzdendlech hötts geklappt.«

 

leura (Odf, Rkh, Rph) – lauter

 

leutt, ’s leutt! – es läutet, die Kirchenglocke läutet

 

Levite (Fdg) – Leviten. Fdg.: »Deam hon ejemol de Levite gelease.«

 

Lewerant (Odf, Rkh, Rph) – Lieferant

 

lewendich (Bgh, Hem, Rld) – lebendig. Rld.: »Bei lewendijjem Leib.«

 

lewware (Bgh, Hem, Rld) lewwarn (Odf, Rkh, Rph) – liefern.

Odf.: »Ech krije wos gelewart. Mer lewarn de Melche. Etze sein ech geleward.«

 

lichde (Bgh, Hem, Rld) lechde (Fdg, Odf, Rkh, Rph) – leicht.

Odf.: »Dos äas ganz lechde. Lechda gings ned. Dos äas mer ned lechde gefalle.

Veele Hänne lechde Arwed.«

 

Lidda (Bgh) – Liter

 

Liddabläch, Lidderblech (Bgh) – Litermaß

 

liewa, liwwa (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) – lieb

»Liewa Franz … « Liwwa (Rld) »Dos dünn ech liwwa.« (Komparativ)

Odf.: »Dos äas mer liwwa so. Mei liewes Kernd. Ehr liewe Leure.

Liwwa en Spatz ee da Haand, wie ee Douje om Dach. Du liewe Zeit.«

 

lieblos (Odf, Rkh, Rph) – lieblos. Odf.: »Du bäast so lieblos.«

 

Lichd (Fdg, Rld) – Licht. Odf.: »Mach de Lichder aus.

Du hösst e fonselejes Lichd. Etze ged ma e Lichd off.«

 

lichd (Odf, Rkh, Rph) – hell. Odf.: »Es wird werra lichder.«

 

Lichdbleck (Odf, Rkh, Rph) – Lichtblick

 

Lichdorn (Ban) – Hühnerauge

 

Lichtstrohl (Odf, Rkh, Rph) – Lichtstrahl

 

Lied, Plural: Liera (Bgh, Nle, Rld) – Lied

 

Liedlehm (Bgh) – Ton

 

Liejestuhl, Plural: Liejestühle (Odf, Rkh, Rph) – Liegestuhl

 

liere, lidde, gelidd (Wun) – löten.

Wun. Präsens

  • ech lieren,
  • dü littst,
  • hä litt,
  • mer lieren,
  • ehr litt,
  • se lieren;

 

Präteritum:

  • ech lidde, usw.

Konjunktiv:

  • ech lidde, usw.

Imperativ: lied!

 

liewe (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) – lieben.

Odf. »Ech liewe dech. Ech hon dech immer scho geliebt.«

 

Liewe (Bgh, Odf, Rkh, Rld, Rph) – Liebe.

Odf.: »Du bäast mei große Liewe. Liewe mächt blernd.«

 

Liewesgeschichte (Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph) – Liebesgeschichte

 

liewenswert (Odf, Rkh, Rph) – liebenswert. Odf.: »Du bäast so liewenswert.«

 

liewevoll Hem (Odf, Rkh, Rld, Rph) – liebevoll

 

Liewesbrieb (Bgh, Rld) – Liebesbrief

 

Lijje (Odf, Rkh, Rph) – Lüge

 

lijje, log, geloge (Bgh, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wun) – lügen.

Wun. Präsens:

  • ech lijjen,
  • dü lijjesd,
  • hä lijjd,
  • mer lijjen,
  • ehr lijjed,
  • se lijjen;

 

Präteritum:

  • ech log,
  • dü logesd,
  • hä log,
  • mer logen,
  • ehr loged,
  • se logen;

 

Konjunktiv:

  • ech lijjede,
  • dü lijjedest,
  • hä lijjede,
  • mer lijjeden,
  • ehr lijjedet,
  • se lijjeden;

 

Imperativ: Ligg!

Odf.: »Ligg mech ned o! De lijjed wie gedruckd.

De lijjed mer strack ee d’s Gesechde. Du host geloge. De lijjet ohne rod ze wern.«

 

Lijjerei (Odf, Rkh, Rph) – Lügerei

 

lings (Bgh) links (Fdg, Hem, Wun) – links.

Wun.: »O da Kreizinge do vorne müss de no links abbeeje.«

 

linkisch (Odf, Rkh, Rph) – linkisch. Odf.: »Stell dech ned so linkisch o.«

 

Linnjipp (Gkh, Wem) – Leinenjacke. Dazu gehörte die Leinenhose (Linnhose)

Aus Leinen war vielfach die Kleidung der Bauern, Handwerker und einfachen Leute.

 

Linnhose (Gkh, Wem) – Leinenhose. siehe Linnjipp

 

Lisde (Bgh, Rld) – Liste

 

liwwa / liwwer (Bgh, Hem, Rld) – lieber

 

Löb (Bgh, Hem, Rld) Läab (Odf, Rkh, Rph) – Laub.

Odf.: »E Bännelduch voll Läab. Em Herwesd fällds Läab von Bäme.«

 

Löch (Bgh) – Lauch

 

löfe, liff, gelöfe (Bgh, Hem, Rld) lääfe, liff, gelääfe (Wun) – laufen.

Wun. Präsens:

  • ech lääfen,
  • dü leefesd,
  • hä leefd,
  • mer lääfen,
  • ehr lääfd,
  • se lääfen;

 

Präteritum:

  • ech liff,
  • dü liffesd,t
  • hä lif,
  • mer liffen,
  • ehr liffed,
  • se liffen;

 

Konjunktiv:

  • ech liffe, usw.

Imperativ: Lääf!

 

Bgh.: »Ech liff darch de Stood.«

 

logga / logger (Bgh) – locker

 

logge (Bgh) – locken

 

Loog (Bgh) – Lüge

 

Lore (Bgh) Loare (Nle) – Laden

 

lore, lodde, gelodd (Bgh, Rld, Wun) – laden.

Wun. Präsens:

  • ech loren,
  • dü loddsd,
  • hä lodd,
  • mer loren,
  • ehr lodd,
  • se loren;

 

Präteritum:

  • ech lodde, usw.

 

Konjunktiv:

  • ech lodde, usw.

 

Imperativ: Lodd!

1. Jemand zu einer Sitzung laden. Rld.: »Mer woaren alle gelodd.«

2. Einen Wagen (be)laden. »Mer loaren da Wage vul med Duffel.«

3. Eine Waffe laden. Rld.: »Dos Gewähr äss gelodd.«

4. Jemand als Gast einladen. Odf.: »Do komme loira gelorene Gäste.«

5. geladen sein (=höchst aufgeregt)

 

Loase (offenes »o«, Hem) Laasphe. »Laas, wo Gott nix von waas.« (Wilhelm Hock); »Fraanemenna« (Laaspherhütte; Plural von Frau; Wittgenstein III, Seite 23)

 

Lob (Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rph) – Lob.

Odf.: »Eh großes Lob! Äje Lob stenkt, anner Lob klingt.«

 

Lobhurrelei (Fdg) Lobhürrelei (Rld) – Lobhudelei

 

Loch (Odf, Rkh, Rph) – Loch. Odf.: »Loch o Loch, on hält doch.

Du höst e Loch em Hut. Hä kemmt ee ds Loch (Gefängnis)«

 

locke (Odf, Rkh, Rph) – locken. Odf. »Ech locke de Hinna.«

 

Lodenjoppe (Fdg) – Lodenjoppe

 

Lofd (Fdg) – Luft. Fdg.: »Die behanneln dech wie Lofd.

Du beasd doch Lofd feer mech. Glech werschde o de Loft gesetzt.«

 

löfe, liff, gelöfe (Bgh, Rld) läfe / leafe, liff, geleafe / geläafe (Fdg, Odf, Rkh, Rph) lääfe, liff, gelääfe (Wun) – laufen.

Hem.:

  • Ech löfen,
  • dü leefst,
  • hä leeft,
  • mer löfen usw.

Wun.:

Imperativ: Läaf!

  • Ech lääfen,
  • dü leefest,
  • hä leeft,
  • mer lääfen,
  • ehr lääft,
  • se lääfen;

 

Präteritum:

  • ech liff,
  • dü liffest,
  • hä liff,
  • mer liffen,
  • ehr liffet,
  • se liffen;

 

Konjunktiv Pr.:

  • ech liffe,
  • dü liffest,
  • hä liffe,
  • mer liffen,
  • ehr liffet,
  • se liffen.

Hem. »Dos äss güd gelöfe.«

Bgh.: »Ech liff darch de Stood.«

Odf.: »Trapp läafe. De läaft hernna derm her. Die zwee läafe merrenanner.

Lossen läafe. Mer liffe de Trenn de Backe rönga. Met deer läaft ma baale de Gedold ewwa. Mer läaft de Gall ewwa. De läaft em sei Lewe.«

 

Löferei (Hem, Rld) Läaferei (Odf, Rkh, Rph) – Lauferei.

Odf.: »So e Läaferei em naud on werra naud.«

 

Löffeier (Hem, Rld) Läaffeuja (Odf, Rkh, Rph) – Lauffeuer.

Odf.: »Dos brätt sech aus, wie e Läaffeuja.«

 

Löfpass (Hem, Rld) Läafpass (Odf, Rkh, Rph) – Laufpass.

Odf. »Hä höt dem da Läafpass gegä.«

 

Löfschritt (Hem, Rld) Läafschreert (Odf, Rkh, Rph) – Laufschritt.

Odf. »Em Läafschreert.«

 

logga (Odf, Rkh, Rph) – locker. Auch: loggerech.

Odf.: Dos höt lockeje Hoorn. Bleib logga. De höt en loggare Läwenswandel.

Bern dos e bessche loggara.«

 

Loft (Odf, Rkh, Rph) – Luft. Odf.: »Da äas decke Loft. Ech krijje kaa Loft mieh.

Mach deim Herze Loft. Ech wäall ma e bess-che Loft losse.

Du bleerst alles ee de Loft. Ech broch frösche Loft.«

 

Loftgewähr (Odf, Rkh, Rph) – Luftgewehr

 

Loftloch (Odf, Rkh, Rph) – Luftloch

 

Loftschlössa (Odf, Rkh, Rph) – Luftschlösser. Odf. »De baut Loftschlössa.«

 

lohm (Odf, Rkh, Rph) lahm. Odf.: »Du bäast e lohme Ente.«

 

Lohn (Odf, Rkh, Rph) – Lohn. Odf.: »Jede Arwed äas sein Lohn Wert.

De Löhne wern immer schlächter.«

 

Lohndotte (Odf, Rkh, Rph) – Lohntüte

 

lohne (Odf, Rkh, Rph) – lohnen. Odf.: »Dos muss sech äach lohne.

Höt sechs da wenigstens gelohnt.«

 

löhne (Odf, Rkh, Rph) – löhnen. Odf.: »Etze kaane doveer löhne.«

 

Löhnonge (Odf, Rkh, Rph) – Löhnung

 

loirer (Fdg) – lauter, nur. Fdg.: »Der hött nur loirer dommes Zögg em Kobb.«

 

Loistern (Odf, Rkh, Rph) – lauschen.

Odf.: »Höst du geloistert? Loister mer mol zu.

Äas loistert gud zu.« Bearb.: H. Parzinski, Rkh.

 

Lombe (Odf, Rkh, Rph) – Lumpen

 

lombe (Nle) – lumpen. Nle: »Glaab nur ned, mer lirre ins lombe.«

 

Lombemann (Odf, Rkh, Rph) – Lumpensammler. Bearb.: H. Parzinski, Rkh.

 

Lombesack (Odf, Rkh, Rph) Lumpensack für Altkleider

 

Lomp (Odf, Rkh, Rph) – Lump. Odf.: »Dos ärren Lomp.

Dos sei alles Lompe.« (auch: Schimpfwort)

 

Lomperei (Odf, Rkh, Rph) – Lumperei. Bearb.: H. Parzinski, Rkh.

 

Lorbeern (Fdg) – Lorbeeren. Fdg.: »Med deer sei kaa Lorbeern ze ernte.«

 

Lore (Bgh, Fdg, Henm, Odf, Rkh, Rld, Rph) – Laden.

Fdg.: »Mer weann de Lore scho schme-iße. D’r Lore klappt.

Mer bränge de Lore e Ordnonge. Hä kaa sein Lore zumache.«

Odf.: »Ech hon em Lore eegekäft.«

 

lore, lodde, gelodd (Bgh, Rld, Wun) lore, lödde, gelore (Fdg) – laden.

Hem, Rld, Wun.:

Imperativ: Lod!

 

Präsens:

  • ech loren,
  • dü loddst,
  • hä lodd,
  • mer loren,
  • ehr lodd,
  • se loren;

 

Präteritum:

  • ech lodde,
  • dü loddest,
  • hä lodde,
  • mer lodden,
  • ehr loddet,
  • se lodden;

 

Konjunktiv Pr.:

  • ech lödde,
  • dü loddest,
  • hä lodde,
  • mer lodden,
  • ehr loddet,
  • se lodden.

Fdg.: »Der hött schwer gelore.« (Der hat schwer geladen/getrunken. vgl. Wrede/Berthold zum Hessen-Nassauisches Volkswörterbuch)

Fdg.: »Ech sei off dech gelore.« (Ich bin auf dich geladen wütend.)

 

Lorejonge (Fdg)Lorejunge (Hem) – Ladenverkäufer

 

Loreschwängel (Fdg) – Ladenverkäufer

 

Loremädche (Fdg) Loremadche (Hem) – Ladenverkäuferin

 

Lorr (Bgh, Fdg, Hem) – Geschrei, auch: Gelorr. » ’s durr’n Lorr.«

 

Lorrbass (Fdg, Hem) – Schreihals

 

lorre (Fdg, Hem, Rld) – (herum)schreien. Rld.: »Dos Vieh lorrt.«

 

lorre (Bkb, Wom) losse, liss, (ge)losse (Fdg, Hem, Odf, Rkh, Rld, Rph, Wun) – lassen. Wun. Präsens:

  • ech lossen,
  • dü lessesd,
  • hä lessd,
  • mer lossen
  • ehr lossd,
  • se lossen;

 

Präteritum:

  • ech liss,
  • du lissest … usw.

 

Konjunktiv:

  • ech lisse, usw.

Imperativ:

  • loss! lossd! lorres! (lass es bleiben!) lorres lejje! (lass es liegen!);

Fdg.:

  • ech losse,
  • du lösst, …

 

Fdg.: »Ech losse mr doch naud we-ismache. Ech liss ned no. Du lössd sofort ob vo eam. Du lissesd em ka Rau. Loss’n ree.«

Hem.: »Loss dos ned zü! Loss de Deere uff! Ech hon Wasser ee de Wann löfe losse.

Se wünnn sech scheire losse. Hä liss mech dos wesse. De Känne speele losse.

Eena losse (Einen fahren lassen) Mer wünns dabei losse. Hie lesst sechs güd läwe.

Dos lessd sech heere. Loss die dumme Witze. Dük, wos de ned losse kannsd.

Ee dä Kneipe hon ech doch wahrambel en Hunnerder gelosse. Lossd ins genn!«

Odf.: »Du sad mech geh losse. Loss dos sei. Wenn du dos ned sei lessdt.

Hä kaas einfach ned losse. Losses läafe.«

 

lose (Fdg) – lose. Fdg.: »Du hössd e loses Mondwerk.«

 

Lost (Odf, Rkh, Rph) – Lust. Odf. »Ech hon kaa Lost mieh. Mer äas de Lost vagange.«

 

lostlos (Odf, Rkh, Rph) – lustlos

 

Lostgefiehl (Odf, Rkh, Rph) – Lustgefühl

 

losträre (Odf, Rklh, Rph) lostreten. »Etze höste wos losgetrere.«

 

lostreere (Odf, Rkh, Rph) – lostreten. Odf. »Do hon ech wos losgetreere.«

 

louern (Odf, Rkh, Rph) – lauern. Odf.: »De louert off mech.«

 

loustan (Ban) – aufhorchen, zuhören

 

lowe, lowede, gelowed (Bgh, Fdg, Rld) – loben.

Rld.: »Ma sall da Daag ned veerm Owend lowe. De hött mech gelowed.

 

Lowiese (Ban) – Luise

 

lüare (Bgh) – trauern

 

lüarich (Bgh) – traurig

 

lürich schlapp

 

lubben (Ban) – die Blumen lassen die Köpfe hängen

 

Luggel (Odf, Rkh, Rph) – schmutzige, unordentlich gekleidete, ungepflegte Person.

Odf.: »Dos äss e aale Luggel.« (Schimpfwort)

 

luggelech (Odf, Rkh, Rph) – schmutzig, unordentlich gekleidet, ungepflegt.

Odf.: »Du höst so luggeleje Hoorn.«

 

Luhn (Bgh) – Lohn

 

Lumb (Rld) Lomp (Fdg) – Lump

 

Lumbe (Bgh, Rld) Lompe (Fdg) Plural LumpeLumpen

 

lumbe (Rld) lompe (Fdg) – lumpen. In der Wendung: »Sech ned lumpe losse.«

 

Lumbemann (Hem, Rld)Lombenann (Fdg) – Lumpenmann, Althändler (mit Lumpen)

Hem.: »Hä zieht sech immer o wie n richtijje Lumbemann.«

 

Lumberei (Hem) Lomperei (Fdg) – Lumperei

 

Lumbepack (Hem) Lompepack (Fdg.) – Lumpenpack

 

Lummel (Bgh) Lammel (Fdg, Hem; Rld) Lommel (Odf, Rkh, Rph) – unordentliche Person, unzuverlässiger Mensch. (Schimpfwort)

Hem.: »En Lummel ärren Mann, dämm de Huse lammelich em de Beene hänge dütt.

Saa werra dämm: Dü Lammelaasch, zieh der dos Deng doch endlich emuul huug.«

Odf.: »Du bäast en aale Lommel.« (auch Schimpfwort)

 

lummelich (Bgh, Hem, Rld) lammelich (Hem, Rld) lommelech (Ban, Odf, Rkh, Rph,) – unordentlich, welk, ohne Lebensenergie.

1. »Du beast awwa so lammelech ogezoge! Zig da mol de lommelijje Hose hoog.

Odf.:Du bäast en aale Lammel.«

2. Ban.: schlaff, weich

 

lunke (Hem) – sich legen. »Komm, lunk dech e beßche.« (Wittgenstein III, Seite 736)

 

Luppohr (Ban) Luppuhre (Bgh) – abstehende, große Ohren

 

Lürra (Bgh, Hem, Rld) Lurra / Lurrer (Fdg, Nle, Odf, Rkh, Rph) – Luder.

Odf.: »Du stengst wie e Lurra.« (Schimpfwort)

»Du bäst ee oa(r)mes Lurra.«

 

Lus (Bgh) – Los

 

lus (Bgh) los:(Odf Rkh, Rph) – los.

Odf.: »Loß mech los. Du werd mech nur los wern.

Do hon ech wos losgetreere, da habe ich was losgetreten,

dos leerst sech off, das löst sich auf,

dos äas ka Lössonge, das ist keine Lösung,

die Katze muß sech erscht mol leerse, die Katze muß sich erst mal lösen, pinkeln,

etze getts los, jetzt geht’s los,

do woar wos los, da war was los,´

die Schrouje äas lose, die Schraube ist lose,

bei dä äas da Deiwel los, bei den ist der Teufel los.

Valosonge, Verlosung

 

lusfohre (Bgh, Hem, Rld) lusfahre (Odf, Rkh, Rph) – losfahren

 

 

Wittgensteiner Heimatverein e.V.